Toolbox: Werken met vluchtige organische stoffen (VOS)
Vluchtige organische stoffen (VOS) omvatten snel verdampende stoffen zoals oplosmiddelen en brandstofcomponenten. Deze stoffen zijn vaak brandbaar en brengen aanzienlijke gezondheidsrisico's met zich mee bij blootstelling. Zowel in huishoudelijke als industriële producten worden VOS dagelijks gebruikt. Deze toolbox richt zich op de gevaren van VOS en biedt praktische richtlijnen voor veilig werken met deze stoffen.
Wat zijn vluchtige organische stoffen (VOS)?
Volgens het Arbeidsomstandighedenbesluit worden vluchtige organische stoffen gedefinieerd als organische verbindingen met een dampdruk van minstens 0,01 kPa bij 293,15 K, of met een overeenkomstige vluchtigheid onder specifieke omstandigheden. In de praktijk zijn VOS vaak aanwezig in oplosmiddelen, reinigingsmiddelen, verf, en inkt, zoals thinner, wasbenzine en spiritus.
De regelgeving rond VOS is in de afgelopen decennia strenger geworden om risico's te beperken. Desondanks worden werknemers, bijvoorbeeld in de bouw en laboratoria, nog vaak aan deze stoffen blootgesteld.
Brandgevaar
VOS-houdende producten zijn brandgevaarlijk. Omdat ze gemakkelijk verdampen, kan contact met een ontstekingsbron tot brand of explosies leiden. Het is cruciaal om tijdens werkzaamheden met VOS altijd brandgevaar in acht te nemen. Houd bijvoorbeeld afstand tussen risicovolle handelingen, zoals slijpen of lassen, en VOS-gerelateerde activiteiten. Zorg bovendien dat geschikte blusmiddelen direct beschikbaar zijn. Het gebruik van VOS vereist ook een goed geventileerde werkruimte, omdat zelfs statische elektriciteit bij verlading of productie voldoende kan zijn om dampen te ontsteken.
Gezondheidsrisico’s
Blootstelling aan VOS kan op verschillende manieren het lichaam binnendringen, bijvoorbeeld via inademing of huidcontact. Dit kan leiden tot acute symptomen zoals huidirritatie en, bij langdurige blootstelling, tot ernstige aandoeningen zoals zenuwstelselschade. Sommige VOS hebben effecten op de voortplanting, kunnen erfelijke schade veroorzaken of zijn (mogelijk) kankerverwekkend. Bekend is de ‘schildersziekte,’ een beroepsaandoening die veroorzaakt wordt door langdurige blootstelling aan VOS in afgesloten ruimtes, wat kan leiden tot hersenschade.
De risico’s van VOS hangen af van factoren zoals het type stof, concentratie, vorm (damp, gas, aerosol), blootstellingsduur en blootstellingsroute (via lucht of huid). Raadpleeg altijd het veiligheidsinformatieblad voor specifieke richtlijnen en maatregelen.
Blootstellingsbeoordeling en maatregelen
Het is wettelijk verplicht om in een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) de blootstelling aan gevaarlijke stoffen te beoordelen. Bedrijven moeten vaststellen welke VOS aanwezig zijn, hoe deze worden gebruikt, en wat de mate van blootstelling is. Afhankelijk van de uitkomst van deze beoordeling moeten passende maatregelen worden genomen om de blootstelling te beperken.
DEKRA's Expertise
De specialisten van DEKRA hebben uitgebreide ervaring in het ondersteunen van bedrijven bij het beheersen van VOS-gerelateerde risico's. Wij bieden deskundige begeleiding bij:
- Het opstellen van een compleet stoffenregister;
- Het beoordelen van blootstellingsrisico’s;
- Het bepalen van grenswaarden;
- Het ontwikkelen en uitvoeren van meetplannen;
- Advies over maatregelen om risico’s te beperken;
- Adviseren over geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen;
- Voorlichting en instructie van medewerkers.
Heeft u vragen of behoefte aan advies? Onze experts staan voor u klaar.